Kriogenika to dziedzina nauki zajmująca się badaniem i wykorzystaniem właściwości ciał w ekstremalnie niskich temperaturach oraz uzyskiwaniem i mierzeniem tych niskich temperatur. Za graniczną wartość temperatury w kriogenice przyjmuje się −150 °C (123 K).

Słowo kriogenika pochodzi z języka greckiego — κρύος [krios] „zimno“ + γένος [genos] „ród”.

Do najpowszechniej używanych w technice kriogenicznej substancji zalicza się azot N₂, tlen O₂, hel He, wodór H₂ oraz argon Ar.

Azot, który jest głównym składnikiem ziemskiej atmosfery, nie ma smaku, zapachu i barwy. Ciekły azot łatwo otrzymywany jest na skalę przemysłową z oczyszczonego suchego powietrza, które spręża się do wysokiego ciśnienia, następnie schładza i rozpręża. W wyniku takich kolejnych wymian ciepła, temperatura rozprężanego powietrza ciągle spada aż następuje skraplanie.

Do przechowywania, przenoszenia i dozowania ciekłego azotu służą naczynia Dewara (dewary). Naczynia te posiadają podwójne ścianki pomiędzy którymi znajduje się szczelna przestrzeń. Wypompowuje się z niej powietrze, by uzyskać próżnię, która uniemożliwia przekazywanie ciepła przez konwekcję. Nazwa naczynia pochodzi od nazwiska wynalazcy — szkockiego fizyka sir Jamesa Dewara.

Po raz pierwszy azot skroplili 13 kwietnia 1883 roku Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski, profesorowie Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie. Kilka dni wcześniej, 5 kwietnia, polscy uczeni po raz pierwszy w historii ujrzeli skroplony tlen.